جایگاه و نقش محوری « تقوا » از دیدگاه ائمه دین

 

^{صعد رسول الله (ص ) المنبر فقال ان الناس من آدم الی یومنا هذا مثل اسنان المشط لافضل للعربی علی العجم و لا للاحمر علی الاسود الا بالتقوی .
نبی اکرم (ص ) در منبر فرمود : مردم , از آدم تا امروز همانند دندانه های شانه با یکدیگر یکسانند , عرب را بر عجم فضیلتی نیست و سرخ رویان بر سیاهان برتری و تفوقی ندارند , تنها متقیان پاکدل و درستکار , گروه ممتاز جامعه هستند.
قال رسول الله صلی الله علیه و آله : انا و الاتقیا من امتی برا من التکلف .
رسول اکرم (ص ) فرموده است که : من و تقواپیشگان امت من از تن دادن بکارهای تحمیلی که آمیخته به تصنع و مایه ناراحتی و مشقت است منزه و مبرا هستیم .
قال علی علیه السلام : من تذلل لابنا الدنیا تعری من لباس التقوی .
علی علیه السلام فرموده : کسی که در مقابل شیفتگان دنیا اظهار ذلت کند و برای دلباختگان مال و مقام تن بخواری بدهد با این عمل , جامه تقوا و پاکی را از خود بدر آورده است .
قال رسول الله صلی الله علیه و آله : من اراد ان یکون اعز الناس فلیتق الله عزوجل .
رسول اکرم (ص ) فرموده است : آنکس که میخواهد عزیزترین مردم باشد باید از گناه اجتناب نماید و به تقوا و پرهیزکاری بگراید.
قال علی علیه السلام : من سره الغنی بلامال و العز بلاسلطان و الکثره بلاعشیره فلیخرج من ذل معصیه الله سبحانه الی عز طاعته .
علی (ع ) فرمود : آنکس که دوست دارد بدون ثروت , غنی باشد و بدون سلطنت عزیز باشد و بدون عشیره و خانواده تنها نباشد البته باید از ذلت گناهکاری خارج گردد و بمحیط عز اطاعت الهی وارد شود.
عن ابیعبدالله علیه السلام فی قول الله عزوجل « فالهمها فجورها و تقویها » قال : بین لها ما تاتی و ماتترک .
امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه فرموده است که خداوند بر بشر واضح و آشکار ساخت آنچه را که خوب است و باید به آن عمل کند و آنچه را که بد است و باید ترک گوید.
و هدیناه النجدین .
ما بشر را به خیر و شرش هدایت نمودیم . (سوره 90 , آیه 10 )
عن رسول الله صلی الله علیه و آله انه سئل فیما النجاه غدا فقال : انما النجاه فی ان لاتخادعوا الله فیخدعکم فانه من یخادع الله یخدعه و یخلع منه الایمان و نفسه یخدع لو یشعر فقیل له و کیف یخادع الله قال یعمل بما امر الله به ثم یرید به غیره فاتقوا الله واجتنبوا الرثا فانه شرک بالله ان المرائی یدعی یوم القیمه باربعه اسما : یا کافر یا فاجر یا غادر یا خاسر حبط عملک و بطل اجرک .
از رسول اکرم (ص ) سوال شد که فردای قیامت نجات در چیست حضرت در جواب فرمود : نجات تنها در این است که با خداوند از در خدعه و فریب وارد نشوید که خداوند با شما خدعه نماید. زیرا هر کس با خدا خدعه کند خدا با او خدعه خواهد کرد و ایمانش را از وی سلب میکند. کسیکه با خدا خدعه میکند اگر درست بفهمد در واقع خود را فریب داده است . گفته شد یا رسول الله چگونه با خدا خدعه میکند فرمود : فریضه ای را که خداوند به آن امر فرموده انجام میدهد ولی در نیت غیر خدا را اراده مینماید. سپس فرمود : راه تقوا در پیش گیرید و از ریا بپرهیزید که ریا شرک بخداوند است و ریاکار در قیامت به چهار اسم خوانده میشود : ای کافر , ای فاجر , ای مکار , ای زیانکار , اعمالت بر باد رفت و اجرت باطل شد.
فی الخبر : الزموا التقوی و استعیدوها
در حدیث آمده است که : همواره ملازم تقوا و پرهیزگاری باشید و خویشتن را به آن عادت دهید.
قال رجل للحسن (ع ) ان لی ابنه فمن تری ان ازوجها له . قال زوجها ممن یتقی الله عزوجل فان احبها اکرمها و ان ابغضها لم یظلمها.
مردی بحضرت حسن (ع ) عرض کرد دختری دارم , بنظر شما با چه کسی وصلت کنم . فرمود : با کسیکه متقی و با ایمان باشد , زیرا اگر او را دوست بدارد مورد احترامش قرار میدهد و اگر دشمنش بدارد به وی ستم نمیکند.
عن ابیعبد الله علیه السلام قال : اوصیکم بتقوی الله و لاتحملوا الناس علی اکتافکم فتذلوا.
امام صادق (ع ) میفرمود : بشما سفارش میکنم تقوا پیشه و پرهیزکار باشید و با ارتکاب گناه , مردم را بر خود مسلط نکنید و خویشتن را دچار ذلت و خواری ننمائید.
فی وصیه امیرالمومنین علیه السلام لکمیل : یا کمیل قل الحق علی کل حال و واد المتقین واهجر الفاسقین و جانب المنافقین و لاتصاحب الخائنین .
علی علیه السلام بکمیل بن زیاد توصیه فرمود : که در هر حال بحق سخن گوی , پرهیزکاران را دوست بدارد , گناهکاران را ترک گوی , با منافقین میامیز و با خیانتکاران رفاقت مکن .
عن ابی بصیر قال : سالت اباعبدالله علیه السلام عن قول الله عزوجل , اتقوا الله حق تقاته , قال : یطاع فلا یعصی و یذکر فلا ینسی و یشکر فلا یکفر.
خداوند در قرآن شریف فرموده است : بحقیقت تقوی , پرهیزگار شوید. ابی بصیر معنی این آیه را از امام صادق (ع ) سئوال کرد. حضرت در جواب فرمود : متقی حقیقی کسی است که پیوسته مطیع اوامر الهی باشد , هرگز گناه نکند , همواره در یاد خدا باشد , هرگز حق را فراموش ننماید , تمام نعمتهای الهی را شاکر باشد , هرگز کفران نعمت نکند.
قال علی علیه السلام : من اخطا وجوه المطالب خذلته الحیل .
علی علیه السلام میفرمود : آنکس که راه خطا راوجهه عمل خود قرار دهد حیله وتزویر , او را مخذول و منکوب خواهد کرد.
قال علی علیه السلام : تصفیه العمل اشد من العمل .
علی (ع ) میفرمود : مراقبت در پاک واقع شدن عمل دشوارتر از خود عمل است .
الحدیث : روایات تربیتی
کان یکتبها لمن یستعمله علی الصدقات , انطلق علی تقوی الله وحده لاشریک له و لاتروعن مسلما و لاتجازن علیه کارها و لاتاخذن منه اکثر من حق الله فی ماله فاذا قدمت علی الحی فانزل بمائهم من غیر ان تخالط ابیاتهم ثمن امض الیهم بالسکینه والوقار حتی تقوم بینهم فتسلم علیهم و لاتخدج بالتحیه لهم ثم تقول : عباد الله ارسلنی الیکم ولی الله وخلیفته لاخذ منکم حق الله فی اموالکم فهل لله فی اموالکم من حق فتودوه الی ولیه فان قال قائل لا , فلاتراجعه و ان انعم لک منعم فانطلق معه من غیر ان تخیفه او توعده او تعسفه او ترهقه .
با تقوا و پاکی به محل ماموریت خود حرکت کن . مواظب باش مسلمانی را نترسانی و بدون تمایل وی از زمینش گذر ننمائی . بیش از حق خدا از او چیزی نگیری . چون وارد آبادی میشوی در کنار چاه آب یا مخزن آب محل , منزل گزین و بخانه اهالی نرو. سپس با کمال ادب در بین مردم بایست , سلام کن و مراتب درود و تحیت خود را بطور کامل انجام ده و سپس بگو : بندگان خدا , مرا ولی خدا نزد شما فرستاده تا حق خدا را از شما دریافت دارم . آیا در اموال شما حقوق الهی هست که آنرا به ولی خدا بپردازید اگر کسی گفت « نه » دیگر به او مراجعه نکن واگر کسی خود را مدیون شناخت برای وصول زکات با او برو. ولی متوجه باش او را نترسانی , باعث بیم و هراسش نشوی , سخت گیری نکنی و بزحمت و دشواریش نیندازی .
(منبع : الحدیث , ج 1 )}